De strafrechtelijke rechtshandhaving is gericht op het afdwingen van normconform gedrag. Als zodanig vormt het een waarborg voor de kwaliteit van zorg. In zijn toepassing kan het ook een bedreiging voor de kwaliteit vormen. In het zoeken naar de balans tussen beide komen in dit artikel enkele hoofdkenmerken van het systeem van strafrechtelijke rechtshandhaving in het algemeen aan de orde. Daarna wordt bijzondere aandacht besteed aan enkele bijzondere onderwerpen, zoals de medische exceptie, de positie van het OM, het strafbare ziekenhuis, strafrecht als schadevergoedingsrecht en, gegeven de ontwikkelingen in de wetgeving, het onvermijdelijke verschoningsrecht.

Wat is het effect van het gebruik van het strafrecht in de zorg op de kwaliteit van zorg? Bij een vergelijking van de jurisprudentie in tucht- en strafzaken lijkt de strafrechter bij hetzelfde feitencomplex grondiger onderzoek te doen. Vanuit die optiek is het feit dat er, mede ten gevolge van een onvoldoende instroom van zaken bij het OM, weinig levensdelicten in de zorg strafrechtelijk worden getoetst een gemiste kans. Die instroom zou wellicht beter kunnen worden gewaarborgd door een meldingsprocedure bij IGZ met een ‘doormelding’ aan het OM van potentiële levensdelicten in de zorg, vergelijkbaar met de meldingsprocedure euthanasie.