Open Access Advocate

Procederen ten behoeve van de gemeenschap van nalatenschap

• Samenvatting

  In deze bijdrage besteedt de schrijver aandacht aan de vraag wie bevoegd is ten behoeve van de gemeenschap van nalatenschap te procederen. Daarbij constateert hij dat het in de praktijk regelmatig voorkomt dat (de advocaat van) een erfgenaam zich niet realiseert dat het gaat om een (rechts)vordering van de gemeenschap en er ten onrechte van uitgaat dat hij namens de erfgenaam privé dient te procederen. Bij de beantwoording van de vraag dient een aantal onderscheidingen te worden gemaakt. Allereerst of het gaat om een vordering op een derde of op een erfgenaam/deelgenoot. En ook of er eventueel een met het beheer van de vordering belaste erfrechtelijke functionaris in functie is.

• Auteursinformatie

  Prof. dr. S. Perrick

  Prof. dr. S. Perrick is advocaat te Amsterdam.

De rechten en plichten van de erfgenaam die met een legaat is belast

• Samenvatting

  Het komt regelmatig voor dat in een testament een legaat staat opgenomen. In dit artikel onderzoeken de auteurs wat de rechten en plichten zijn van de erfgenaam die met een legaat is belast en met welke ‘valkuilen’ de erfgenaam rekening moet houden. Speciale aandacht wordt daarbij besteed aan de positie van de legitimaris-erfgenaam en aan het (keuze)legaat tegen inbreng (van waarde). Pas wanneer duidelijkheid bestaat over wat de status is van het legaat bij de afwikkeling van een nalatenschap kan weloverwogen een keuze worden gemaakt tussen het al dan niet (beneficiair) aanvaarden van de nalatenschap, dan wel het verwerpen van de nalatenschap (al dan niet onder het doen van een beroep op de legitieme portie).

• Auteursinformatie

  Mr. F.W. Brans

  Mw. mr. F.W. Brans is senior jurist bij AD Advocaten te Amsterdam.

  Mr. Ph.A.J. Raaijmaakers

  Mr. Ph.A.J. Raaijmaakers is advocaat bij AD Advocaten te Amsterdam.

De deur open voor redelijkheid en billijkheid bij de eenzijdige begunstiging

• Samenvatting

  Twee kinderen die begunstigden zijn van de levensverzekering van hun overleden vader procederen tegen zijn partner, die enig erfgenaam is en aanspraak maakt op de uitkering. De Hoge Raad oordeelt dat op grond van redelijkheid en billijkheid de rechtsgevolgen aan de begunstiging moeten worden onthouden. De partner krijgt het geld.

• Auteursinformatie

  Mr. M.D. Wisman

  Mw. mr. M.D. Wisman is erfrechtadvocaat en partner bij Brenner Advocaten te Amsterdam. De auteur dankt mr. Klaas Aantjes van Aantjes Zevenberg Advocaten te Rijswijk (ZH) voor zijn reflectie op een eerdere versie van dit artikel. Mr. Wisman en mr. Aantjes hebben in de in dit artikel beschreven procedures de belangen van de beide kinderen behartigd.

Die Stellung des überlebenden Ehegatten sowie das Pflichtteilsrecht in der polnischen Rechtsordnung

• Samenvatting

  In Bezug auf den überlebenden Ehegatten des Erblassers hat der polnische Gesetzgeber einige besondere Regelungen geschafft, die sich auf die Verstärkung seiner Stellung richten. Die besondere und einmalige Rolle, die ein Ehegatte im Lebensbereich des anderen Ehegatten spielt, spricht eindeutig für die Bevorzugung des überlebenden Ehegatten auf den Todesfall des anderen Ehegatten.
  In der polnischen Rechtsordnung kann der Pflichtteilsberechtigte die Herausgabe oder die Eigentumsübertragung von Sachen aus der Erbschaft nicht verlangen. Der Pflichtteilsanspruch ist lediglich ein Geldanspruch, der sich gegen die Erben richtet. Die Hauptgedanke der polnischen Regelung in Bezug auf das Pflichtteil ist positiv zu bewerten. Einerseits kann der Erblasser über den Nachlass auf den Todesfall frei zu verfügen. Andererseits wird indirekt die Sicherung des Interesses von nahestehenden Personen durch den Geldanspruch auf Zahlung des Pflichtteils garantiert. Die Höhe des Pflichtteilanspruchs ist dabei als ein Kompromiss zwischen dem Erblasserwillen und den Bedürfnissen der nahestehenden Personen des Erblassers zu betrachten.

• Auteursinformatie

  Dr. Błażej Bugajski

  Dr. Błażej Bugajski ist Mitarbeiter der Forschungsstelle für Zivil-, Wirtschafts- und internationales Privatrecht der Wirtschaftsuniversität zu Krakau und Rechtsanwalt (radca prawny) in Krakau.

Länderbericht Schweiz

• Samenvatting

  Das schweizerische Eherecht bietet umfassende Möglichkeiten, den überlebenden Ehegatten zu begünstigen. Seine gesetzliche Stellung ist aus vermögensrechtlicher Sicht ausgewogen, auch wenn in einer Revision gegenwärtig möglicherweise sein Pflichtteil etwas eingeschränkt wird. Der Ehegatte kann weniger häufig als die Kinder von Herabsetzung und Ausgleichung betroffen.
  Das schweizerische Internationale Erbrecht, welches grundsätzlich am Wohnsitz anknüpft, bietet durch eine Rechts- und Zuständigkeitswahl umfassende Gestaltungsmöglichkeiten.

• Auteursinformatie

  Prof. Dr. oec. Hans Rainer Künzle

  Prof. Dr. Hans Rainer Künzle ist Rechtsanwalt, Titularprofessor für Privatrecht und Privatrechtsvergleichung an der Universität Zürich und Of counsel von Kendris AG in Zürich.

Deutsches Erbrecht

• Samenvatting

  Nachstehend werden im Teil 1 die Rechte des überlebenden Ehepartners bei gesetzlicher Erbfolge, der Ausschluss vom Ehegattenerbrecht beim Tod während eines rechtshängigen Scheidungsverfahrens und die passive Vererblichkeit eines Ehegattenunterhaltsanspruches dargestellt, im Teil 2 die ordentlichen Pflichtteilsrechte (Berechtigte, Quote) und die Pflichtteilsergänzungsansprüche wegen vom Erblasser zu Lebzeiten vorgenommener Schenklungen sowie die pflichtteilsähnlichen Ansprüche.
  Im Teil 3 wird die Problematik behandelt, ob ein nach deutschem Erbrecht zulässig und wirksam abgeschlossener Erb- und Pflichtteilsverzichtsvertrag noch Wirkungen hat, wenn zum Zeitpunkt des Todes des Erblassers niederländisches Erbrecht gilt, weil dieses den lebzeitigen Verzichtsvertrag verbietet.

• Auteursinformatie

  Wolfgang Eule

  Wolfgang Eule ist Rechtsanwalt und Notar in Neuenhaus.

Procederen bij de kantonrechter in erfrechtzaken: de nieuwe Handleiding erfrechtprocedures kantonrechter

• Samenvatting

  Op 12 december 2017 werd de Handleiding erfrechtprocedures kantonrechter vastgesteld. De handleiding vervangt de versie uit 2008. In deze bijdrage wordt de nieuwe handleiding besproken. Naast de doelstelling en opzet van de handleiding worden de algemene opmerkingen uit de handleiding besproken. De belangrijkste inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van de vorige versie komen aan de orde.

• Auteursinformatie

  Mr. J.Th.M. Diks

  Mr. J.Th.M. Diks is advocaat bij Advocaten Familie- & Erfrecht te Eindhoven en Utrecht en docent bij diverse opleidingsinstellingen, waar hij onder andere de cursus ‘Succesvol procederen bij de kantonrechter in erfrechtzaken’ verzorgt.

Vergeving bij onwaardigheid

• Samenvatting

  In deze bijdrage wordt de balans opgemaakt van vijftien jaar ondubbelzinnige vergeving in het erfrecht. Ondubbelzinnige vergeving moet volgens de wetgever niet te lichtvaardig worden aangenomen. Een enkel stilzitten na kennisneming van de grond der onwaardigheid is bijvoorbeeld onvoldoende. Ondubbelzinnig betekent echter niet dat de vergeving expliciet moet geschieden. De vergeving kan ook worden afgeleid uit gedragingen of verklaringen van de erflater. Hierbij valt te denken aan het uitspreken van de wens tot hereniging of de benoeming van de onwaardige tot erfgenaam. Is voor de notaris niet duidelijk of sprake is van vergeving, dan is het advies aan te sturen op de benoeming van een vereffenaar.

• Auteursinformatie

  Mr. M. de Vries

  Mr. M. de Vries is werkzaam bij Noordhof advocatuur te Groningen.

De aanwijzing aan de vereffenaar op grond van artikel 4:210 lid 1 BW

• Samenvatting

  Op grond van artikel 4:210 BW kan de kantonrechter of benoemde rechter-commissaris aan de vereffenaar aanwijzingen geven, die deze dient op te volgen. In de praktijk wordt nog tamelijk weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheid de kantonrechter om een aanwijzing of instructie voor de vereffenaar te verzoeken. In dit artikel gaat de auteur in op de mogelijkheden van artikel 4:210 BW voor de kantonrechter, de vereffenaar en de belanghebbenden. Daarbij wordt aandacht besteed aan de ambtshalve aanwijzing, de vraag wie in welke situaties om een aanwijzing aan de vereffenaar kan verzoeken, en wat de status van die aanwijzing is. Voorts wordt ingegaan op de procedurele aspecten van het verzoek om een aanwijzing.

• Auteursinformatie

  Mr. S.R. Baetens

  Mr. S.R. Baetens is advocaat en vFAS-scheidingsmediator bij SCG Advocaten te Eindhoven.

Verdeling tijdens vereffening

• Samenvatting

  Het uitgangspunt bij een beneficiair aanvaarde nalatenschap is dat er pas kan worden verdeeld nadat de vereffening van de nalatenschap is voltooid. Op 19 mei 2017 heeft de Hoge Raad een arrest gewezen waarin hij een opening biedt voor een (partiële) verdeling van de nalatenschap alvorens de vereffening is afgerond. De Rechtbank Gelderland heeft bij uitspraak van 2 augustus 2017 gebruik gemaakt van deze door de Hoge Raad geboden opening. In dit artikel wordt deze ontwikkeling in de rechtspraak beschreven en wordt op dit punt een vergelijking gemaakt met de executele.

• Auteursinformatie

  Mr. J.Th.M. Diks

  Mr. J.Th.M. Diks is advocaat bij Advocaten Familie- & Erfrecht te Eindhoven en Utrecht en docent bij diverse opleidingsinstellingen.

  Mr. dr. N. Lavrijssen

  Mr. dr. N. Lavrijssen is docent bij de Juridische Hogeschool Avans-Fontys en medewerker bij het wetenschappelijk bureau van Advocaten Familie- & Erfrecht.

De exceptio plurium litis consortium in erfrechtelijke procedures

• Samenvatting

  Op 10 maart 2017 heeft de Hoge Raad een arrest gewezen, naar aanleiding waarvan het maar de vraag is of de exceptio plurium litis consortium in de toekomst nog wel met succes kan worden ingeroepen in een dagvaardingsprocedure wanneer er sprake is van een processueel ondeelbare rechtsverhouding. Aan het arrest liggen twee redenen ten grondslag: een doelmatige rechtspleging en overeenstemming met de verzoekschriftprocedure. In deze bijdrage wordt aan de hand van de KEI-wetgeving gezocht naar een mogelijke verklaring voor deze koerswijziging van de Hoge Raad. De auteur vindt een mogelijke verklaring in de toekomstige invoering van één uniforme procedure, ingeleid door een procesinleiding.

• Auteursinformatie

  Mr. dr. N. Lavrijssen

  Mr. dr. N. Lavrijssen is docent bij de Juridische Hogeschool Avans-Fontys en medewerker bij het Wetenschappelijk Bureau van Advocaten Familie- & Erfrecht.

De uitsluitingsclausule in internationale gevallen

• Samenvatting

  Hoe moet worden omgegaan met een erfenis of schenking afkomstig van een niet-Nederlander aan iemand die in de huidige Nederlandse gemeenschap van goederen is getrouwd, zonder dat er een uitsluitingsclausule is gemaakt? De Hoge Raad heeft zich op 17 februari 2017 voor het eerst uitgelaten over de mogelijkheid van een materieelrechtelijke correctie op grond van de maatstaven van redelijkheid en billijkheid tussen de echtgenoten. In deze bijdrage wordt het arrest van de Hoge Raad besproken en geplaatst in de bredere context van onderhavige problematiek, zoals de omstandigheden waaronder een beroep op de materieelrechtelijke correctie kan worden gedaan en het rechtsgevolg daarvan.

• Auteursinformatie

  Mr. E.C.E. Schnackers

  Mr. E.C.E. Schnackers is werkzaam als advocaat bij Boels Zanders Advocaten te Maastricht.

De onherroepelijke volmacht en de ontbinding van de huwelijksgemeenschap waarin de volmachtgever is gehuwd

• Samenvatting

  De onherroepelijke volmacht eindigt niet door de ontbinding van de wettelijke gemeenschap waarin de volmachtgever is gehuwd. Ook niet indien de grond van de ontbinding de dood van de volmachtgever of de dood van zijn echtgenoot is. Wel zal de gevolmachtigde aan de volmacht in beginsel niet de bevoegdheid ontlenen om te beschikken over een gemeenschapsgoed.

• Auteursinformatie

  Prof. dr. S. Perrick

  Prof. dr. S. Perrick is advocaat te Amsterdam.

Het recht van de legitimaris op informatie over de periode voor het overlijden van de erflater

• Samenvatting

  In dit artikel onderzoeken de auteurs of en in hoeverre de legitimaris belang heeft bij en recht heeft op inzage in de financiële situatie (waaronder bankafschriften) van de erflater over de periode vóór het overlijden van de erflater. Tevens wordt onderzocht of er daarbij verschil bestaat tussen het belang bij en recht op informatie voor de legitimaris-niet-erfgenaam bij het doen van een beroep op de legitieme portie en de inkorting en dat van de legitimaris-erfgenaam. Ten slotte onderzoeken de auteurs of de wet beschikt over sanctiemiddelen wanneer het recht op informatie van de legitimaris wordt geschonden en in hoeverre de bescherming van de legitimaris-niet-erfgenaam zich verhoudt tot de bescherming van de legitimaris-erfgenaam.

• Auteursinformatie

  Mr. F.W. Brans

  Mr. F.W. Brans is senior jurist bij AD Advocaten te Amsterdam.

  Mr. Ph.A.J. Raaijmaakers

  Mr. Ph.A.J. Raaijmaakers is advocaat bij AD Advocaten te Amsterdam.

Het belang van conservatoir beslag ter verzekering van niet opeisbare erfrechtelijke vorderingen

• Samenvatting

  Dit artikel behandelt de relevantie van een recent arrest van de Hoge Raad voor de mogelijkheid om conservatoir beslag te leggen voor niet opeisbare erfrechtelijke vorderingen van kinderen op de langstlevende. Dit conservatoir beslag kan in het bijzonder van belang zijn in de gevallen dat de niet opeisbaarheid niet wordt gerechtvaardigd door de ruim opgevatte verzorgingsbehoefte van de langstlevende.
  De voorzieningenrechter dient het belang van het kind om de voldoening van zijn vordering zeker te stellen en het belang van de langstlevende om over het beslagen goed te kunnen beschikken, af te wegen. Hij dient praktisch om te gaan met het voorschrift dat na het beslag de eis in de hoofdzaak wordt ingesteld.

• Auteursinformatie

  Prof. dr. S. Perrick

  Prof. dr. S. Perrick is advocaat te Amsterdam en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam.

Redactioneel

(Niet-)ontvankelijkheid procespartijen na overlijden eiser

• Samenvatting

  Deze noot bij HR 22 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:721 gaat in op de procesrechtelijke problematiek van een overlijden van een van de partijen bij een juridische procedure. De Hoge Raad komt met een praktische oplossing voor het geval niet alle erfgenamen aan één kant staan.

• Auteursinformatie

  Prof. mr. W.D. Kolkman

  Prof. mr. W.D. Kolkman is hoogleraar Privaatrecht in het bijzonder Notarieel recht RUG en adviseur bij Elan Notarissen.

  mr. P.G. Knoppers

  Mr. P.G. Knoppers is advocaat bij SmeetsGijbels en erfrechtspecialist.

De objectivering van de bevoordelingsbedoeling in het erfrecht

• Samenvatting

  Aan de hand van twee uitspraken uit eigen praktijk wordt onderzocht welke omstandigheden een rol kunnen spelen bij de beoordeling of sprake is van een gift, hoe en waarop deze wordt gewaardeerd, of de legitimaire massa daarmee wordt vermeerderd en op welk wettelijk breukdeel daarvan de legitimaris aanspraak kan maken. Conclusie is dat wordt gekeken naar omstandigheden van vóór of tijdens het moment van de gestelde gift (‘objectief’). Omstandigheden van latere datum blijven in beginsel buiten beschouwing, ook als achteraf daaruit een wil of intentie tot bevoordelen kan worden herleid (‘subjectief’).

• Auteursinformatie

  Mr. F.W. Brans

  Mr. F.W. Brans is senior jurist bij AD Advocaten te Amsterdam.

  Mr. Ph.A.J. Raaijmaakers

  Mr. Ph.A.J. Raaijmaakers is advocaat bij AD Advocaten te Amsterdam.

De legataris wordt erfgenaam volgens de wet; wat was de bedoeling van de testateur?

• Samenvatting

  Deze noot behandelt een oude uiterste wil, terwijl de erflater overlijdt onder het huidige recht.

• Auteursinformatie

  Prof. mr. E.A.A. Luijten

  Prof. mr. E.A.A. Luijten is emeritus hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

  Prof. mr. W.R. Meijer

  Prof. mr. W.R. Meijer is hoogleraar Privaatrecht aan de Open Universiteit Nederland te Heerlen.

Jurisprudentieoverzicht

• Mr. E.M.A. van Amersfoort